Salomon Eckstein is het jongste kind uit het huwelijk van Hartog Eckstein, van beroep koopman en vleeshouwer, en van Saartje Hoogstraal. Zijn ouders sterven respectievelijk in 1884 en 1893.
De eerste zoon van Salomon’s ouders, Manuel, sterft dertien maanden na zijn geboorte. Dochter Perlina woont gedurende de oorlog in Apeldoorn en wordt in 1943 in Auschwitz vermoord. Jongste dochter, Kaatje, sterft tijdens haar onderduik in Heerlen een natuurlijke dood of door zelfmoord; haar dochter en schoonzoon worden relatief kort voor haar dood opgepakt.
Sara de Meza is de dochter uit het huwelijk van letterzetter Raphael de Meza en Ester Rimini. Sara heeft drie broers en vier zussen. Twee broers en twee zussen worden in de vernietigingskampen omgebracht.
Salomon verlaat in 1904 zijn geboorteplaats Uithuizen en gaat in Apeldoorn wonen. Salomon en Sara leren elkaar in 1913 op de werkvloer kennen; hij is verpleger en zij volgt een interne opleiding. Het is niet bekend om welke instelling het gaat.
Het stel treedt op 21 februari 1917 in het huwelijk. De plechtigheid vindt plaats in Apeldoorn. Salomon is dan 34 jaar oud en Sara vijf jaar jonger. De broer van Sara, David de Meza, is als getuige bij de plechtigheid aanwezig. Een maand na deze bruiloft trouwt de zus van Salomon. Bij haar huwelijk is hij getuige.
Salomon en Sara krijgen in 1929 een zoon, die ze Harry noemen. Harry leert de universele taal Esperanto van zijn vader die hier les in geeft, en behaalt op elfjarige leeftijd zijn diploma. Als de oorlog uitbreekt, woont Harry niet meer in Apeldoorn. Dankzij diverse onderduikadressen heeft hij de oorlog kunnen overleven. Bij elke verandering van onderduikadres neemt hij zijn studieboeken mee. Na de oorlog wordt hij eerst arts en vervolgens chirurg.
Salomon werkt eerst als borstelmaker, later volgt hij de opleiding tot verpleger. Vanaf 1921 is het Apeldoornsche Bosch zijn werkgever. In 1928 verlaat hij deze zorginstelling, om in 1935 weer terug te keren. Hij gaat er uiteindelijk als boekhouder werken; het lijkt er op dat hij in de jaren hiervoor de studie tot boekhouder heeft gevolgd. Salomon is lid van de Centrale Nederlandse Ambtenaren Bond (de CNAB), deels ook als voorzitter.
In 1935 laten Salomon en Sara een huis aan Osseveldweg 16 bouwen.
Sara werkt in haar jongere jaren in Amsterdam als dienstbode. In 1914 behaalt zij haar diploma B als verpleegkundige, het is niet bekend bij welke zorginstelling zij die opleiding heeft gevolgd.
Vanaf de zomer van 1921 is ze in dienst bij het Apeldoornsche Bosch, voor een aanvangssalaris van 44 gulden per week. Ze klimt op van 1e verpleegkundige tot hoofdverpleegkundige.
In de loop van 1942 verlaten verschillende Apeldoornse Joden hun eigen woning om op het terrein van het Apeldoornsche Bosch te gaan wonen. Volgens hun personeelsdossiers gaan ook Salomon als Sara op 24 december 1942 op het terrein van hun werkgever wonen. Mogelijk is hun huis gevorderd, kunnen ze de kosten niet meer opbrengen of voelen zij zich niet meer veilig in hun eigen huis; er is op dat moment namelijk al een grote groep Joden door de bezetter gedeporteerd. Na de oorlog verklaren buurtbewoners dat het huis van Salomon en Sara door Duitsers bewoond is geweest.
Medio januari 1943 worden zeker tachtig nieuwe Apeldoornse Joden op het terrein van het Apeldoornsche Bosch geïnterneerd. Onder hen zijn de zus van Salomon, Perlina van Praag-Eckstein, en haar zoon David. Het is niet bekend of dit in januari 1943 was, of al eerder. Van daaruit worden zij alle vier op 22 januari 1943 naar Kamp Westerbork gedeporteerd.
Op dinsdag 2 februari 1943 vertrekt uit het kamp transport 48, met eindbestemming vernietigingskamp Auschwitz. Het transport telt 890 gedeporteerden, Salomon en Sara zitten in één van de negentien wagons. Op 5 februari 1943 komt het transport aan op het treinstation van Auschwitz. Het echtpaar behoort niet tot de honderd gedeporteerden die ter plaatse voor dwangarbeid worden geselecteerd. Ze worden door de SS te oud en te zwak bevonden. Salomon en Sara worden direct naar de gaskamer gestuurd en daar omgebracht.
Verwanten van het echtpaar Eckstein, Delpher (gedigitaliseerde Nederlandse historische kranten), Digitaal Joods Monument, CODA Archief Apeldoorn, Erica adresboek van Apeldoorn, Yad Vashem, het Gelders Archief, afdeling ‘Naam & Gezicht’ van het herinneringscentrum Kamp Westerbork en het boek ‘In Memoriam’ door Guus Luijters,
13 juni 2019
